Η δυσχρωματοψία είναι η αδυναμία αντίληψης χρωμάτων και εμφανίζεται σχεδόν πάντα σε υγιή μάτια. Συνήθως είναι κληρονομική, υπάρχει από τη γέννηση και τα αίτια είναι γονιδιακά. Συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ και περνά από τη μητέρα στον γιο. Εμφανίζεται περισσότερο στους άνδρες με συχνότητα 8%, ενώ στις γυναίκες περίπου 0,5%. Τα περισσότερα επίκτητα προβλήματα στην έγχρωμη όραση είναι αποτέλεσμα νόσου, τραύματος, μεταβολικής ασθένειας, αγγειακής νόσου ή τοξικό αποτέλεσμα από τη χρήση φαρμάκων και ουσιών. Επίκτητη απώλεια στην έγχρωμη όραση μπορεί να προκληθεί και από επίκτητη νόσο της ωχράς ( ελλείμματα στο μπλε-κίτρινο) ή του οπτικού νεύρου (ελλείμματα στο κόκκινο-πράσινο).

Ανάλογα με το φάσμα στο οποίο εντοπίζεται η έλλειψη, διακρίνουμε την πρωτανωμαλία (αδυναμία στο κόκκινο), δευτερανωμαλία (αδυναμία στο πράσινο) και την σπανιότερη τριτανωμαλία (αδυναμία στο μπλε). Εάν οι χρωστικές των κωνίων ανεπαρκούν μιλάμε για ανωμαλία (πχ πρωτανωμαλία), ενώ αν ελλείπει πλήρως για ανοψία (πχ δευτερανοψία).

Ενώ τα άτομα με πλήρη έγχρωμη όραση κατέχουν και τους τρεις τύπους κωνίων (χωρίς να λειτουργούν κατ’ ανάγκη άψογα), η απουσία ενός ή δύο τύπων κωνίων καθιστά το άτομο με διχρωματική ή μονοχρωματική όραση, αντιστοίχως. Τα περισσότερα άτομα με συγγενή διαταραχή αντίληψης χρωμάτων έχουν ανώμαλη τριχρωματική όραση και χρησιμοποιούν παθολογικές αναλογίες των τριών βασικών χρωμάτων για να ταιριάξουν με αυτά του ορατού φάσματος. Πολλοί διακρίνουν τα χρώματα σαν διαφορετικές αποχρώσεις του γκρι.

Δοκιμασίες χρωματικής αντίληψης

Η δυσχρωματοψία ανιχνεύεται με ειδικούς χρωματικούς πίνακες, κατάλληλους για μικρά παιδιά και για ενήλικες.

Α) Ishihara
B) Hardy-Rand-Rittler
Γ) Δοκιμασία 100 αποχρώσεων
Δ) Δοκιμασία του Πανεπιστημίου City
Ε) Color Blind Test

Πολλές ακόμα δοκιμασίες, για έλεγχο της χρωματικής αντίληψης, υπάρχουν στο διαδίκτυο, με υψηλότερη ή χαμηλότερη ευαισθησία και ειδικότητα μεταξύ τους. Παρόλα αυτά, η εξέταση θα πρέπει να γίνεται από ειδικό οφθαλμίατρο ή εξειδικευμένο οπτικό, προκειμένου να γίνει η σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση.

Αντιμετώπιση δυσχρωματοψίας

Η δυσχρωματοψία δεν θεραπεύεται, αλλά όπως και στην περίπτωση των κανονικών γυαλιών, με ειδικούς διορθωτικούς φακούς η χρωματική όραση μπορεί να βελτιωθεί. Προς το παρόν, οι φακοί αυτοί βοηθούν τους πάσχοντες από πρωτανωμαλία ή δευτερανωμαλία (πράσινο- κόκκινο), ενώ για το μπλε χρώμα ακόμα δεν έχουν φτιαχτεί, βρίσκονται ωστόσο σε ερευνητικό στάδιο.

Είναι πολύ σημαντικό να γίνει αυτό, καθώς περίπου τον 90% των πληροφοριών που δέχεται ο άνθρωπος , συσχετίζεται με την αίσθηση της όρασης. Επομένως, τα άτομα με δυσχρωματοψία μπορεί να βιώσουν αποκλεισμό από συγκεκριμένες δραστηριότητες, ομάδες, καθώς ακόμα και επαγγελματικό προσανατολισμό (πχ πιλότοι, συγκεκριμένες στρατιωτικές σχολές).

Βάσει των αποτελεσμάτων των ατομικών εξετάσεων, συνιστώνται προσωποποιημένα γυαλιά, καθώς κάθε πάσχον άτομο έχει διαφορετικό βαθμό και τύπο δυσχρωματοψίας. Οι επιστρώσεις αυτές μπορούν να εφαρμοστούν τόσο σε φακούς με βαθμούς (μονοεστιακούς, διπλοεστιακούς, πολυεστιακούς), όσο και σε φακούς με μηδενικό βαθμό. Με τη βοήθεια του οπτικού, προσαρμόζονται σε κάθε σκελετό και μπορεί να εφαρμοστεί και αντιχαρακτική επίστρωση.

Συνιστάται να τοποθετείται προστατευτική επίστρωση UV . Τα γυαλιά διόρθωσης της δυσχρωματοψίας απορροφούν περίπου 40% του εισερχόμενου φωτός. Τα μάτια προσαρμόζονται εύκολα, με τις κόρες να διαστέλλονται λίγο περισσότερο. Η προστατευτική επίστρωση UV αποβάλλει τις βλαβερές ακτίνες (κάτω των 400 νανομέτρων).

Στην αχρωματοψία δεν υπάρχει διόρθωση με φακούς, ωστόσο στην κλινική πράξη υπάρχουν κάποιες αποχρώσεις οι οποίες ανακουφίζουν τους ασθενείς από την φωτοευαισθησία που έχουν κυρίως στον ήλιο.